|
|
Коомдогу терс көрүнүштөр менен күрөшүүнүун жолдору
Мен агартуу тармагына омурумду арнаган адаммын. Азыркы коомдогу терс корунушторду коруп отуруп, козумду жума албайм да, ошон учун оз ойумду ортого салайын дедим.
Биринчиси: Кыргызды арак менен тамеки, наркотик заттар кырып жатат деген сөз чындык болуп калды.
1951-жылы мен географиядан окутканда кыргыз эли 6 миллионго жете элек болчу, бугунку статистикалык маалымат боюнча 5 миллион алты жуз бир мин, же болбосо 61 жылдын ичинде эч кандай осуш болгон жок.
Улуттук ан сезим томон, элдин осушу жок. Ошондуктан мамлекет онукпой чет мамлекеттин жардамы менен жашап жатабыз. Совет мезгилинде иштеген завод-фабрикалар кыйрап, металлом болуп, четке арзан баада сатылыгг узурун чиновниктер корушту.
Совет мезгилинде озубуз жана башка республикаларга чыгарган союздун баасы болгон онор жай, айрыкча оор онор жай жок болду.
Кыргыз мамлекеттуулугу борбордук Азиянын кочегары болуп, комур менен, ал эми айыл чарбасы кант менен камсыз кылып турган.
Ошондо Кыргызстан кант кызылчасынан рекорд тушум алып алдынкы мамлекет болуп турган.
Зууракан Кайназарова, Орунбубу Шопокова сыяктуу Социалисттик Эмгектин эки жолку баатырлары чыккан.
Экинчиси: Учурда эмне болуп жатат, жеке уй-було болобу, мекемеде болобу, бир иш чара, той-тамаша кече болобу араксыз отпойт. Ичкилик, бирин-бири алдамай, уурдамай. Пара берип, коррупция терминин илгери билбеген кыргыз атуулу бугун дуйного белгилуу болуп калды, бир эмес эки президент качып, элдин ынтымагы ыдырап, мамлекетке ишенич жок болуп калды.
Үчүнчүсү: Коомчулуктун арасында бул маселе боюнча коп жыл иштеген, копту коргон, кристаллдай таза эски коммунисттер ар бир аймакта бар. Алардын акыл создорун угуш керек. Мисалы: Республиканын
тундук -туштук аймагында 30 жыл 8 районду башкарган Социалисттик Эмгектин баатыры, Улуу Ата мекендик согуштун майыбы Корчубек Акназаров, 6 районду башкарган, озуно уй курууну ойлобой иш менен алек болгон, пенсияга чыкканда каерге барышын билбей уйу жок отурган Улуу Ата Мекендик согуштун майыбы Нургазиев Мухтардан азыркы чиновниктер улгу алса, ошолордой нукура таза иштешсе
мамлекеттуулугубуз бугункудой болбойт эле.
Тортунчусу: Биздин малекетибиздин аймагы Ислам дининин тили менен айтканда бейиш.
Бейиште жашап, анын кадырына жетпей, болунуп, бири-бирибизди коро албай ырылдашып, аракты тойуп ичип, мушташып жатабыз. Иш жок деп жаштарыбыз Россияда, Америкада жана башка чет мамлекеттерде жашап, иштеп жатышат. Биздин жерибиз да, тоолорубуз аппак кар менен капталып, алтын сууларыбыз, когултур жайлоолорубуз туристтердин мекени болчудай.
Ыссык-Кол, тени жок сары-Челек колубуз, колдун алдында боз-уй тигип ар турдуу ат оюндарды жылда откоруп жаткан Сон-Кол бар.
Бутун дуйного момосу таркаган Арсланбап жангагы, Сузак, Ноокен мистеси бар.
Кыргызстандын бардык жеринде туризмди онуктуруу учун шарт жана кызыгуу бар. Саамал даарылоосун уюштуруу, тойлордо, отуруштарда арактын ордуна кымыз ичууну сунуштасак элибиз, жалпы коомубуз тазаланып, мамлекеттуулугубузго жаны идеяларды киргизип, кыргыз мурунку каада-салтын калыбына келтирип, кут-береке, биримдик, улуттун ан-сезими озгоруп, мамлекетибизде бакубат жашоонун фундаменти тузулот эле.
Бешинчи; Мамлекетибизде кенири туе алган корунуштор менен бардык коомчулук оздорунун идеяларын кошуу керек. Республикада пайдаланбай жаткан жерлер, табигый жаратылыш байлыктарыбыз бардык жерде толуп жатат. Мисалы бардык аймактарда бал ондуруу учун шарт бар. Биздеги эн чон оорчундуу кемчилик - жалкоолук. Ошондуктан интелектуалдуу мумкунчулукторубуз ар бир аймакты эске алып, комплекстуу программа тузуп иш баштообуз керек.
Кооллчулуктагы терс корунуш арак ичуу, жалкоолук, наркотик заттардан пайдалануу, иштебей коомчулукта чыр-чатак чыгарып, арам менен адалды, сооп менен куноону, жаман менен жакшыны, ачтык менен токтукту, ак менен караны ажырата албай элди болуп-жарып, ынтымакка, элдин биримдигине чон зыян келтирип жаткандар менен каттуу курошуу керек.
Мамлекетибизди талкалап, экономикабыздын онугушуно терс таасирин тийгизип жаткан корунуш бул - Коррупция. Жетекчилердин 99 пайызы бул оорууга чалдыккан. Эн онуккон жапондордо адамдын ички дуйносун аныктай турган рентгенге окшош аппарат бар дешет, бизде ал аппараты жок эле баары дайын болуп калбадыбы.
Корупцияга чалынбаган мекеме-уюм жок. Коррупция азайыш ордуна кундон-кунго кобойуп жатат. Коррупцияга каршы курошуп жаткан мекемелер: мамлекеттин коопсуздугун сактоо органы, сот, прокуратура, милиция оздору коррупция болуп калышты.
Коррупциянын онугушуно каршы уйлонгон уй-булолор, уйлонгон кундон тартып мандай тери менен тапкан оокат менен оокаттанышы керек. Эгер арам коррупция жолу менен табылган оокат жесе боло турган балага кан аркылуу отуп, коррупционер туулат. Ошондуктан арам тамак жеген уй-булодон арам балдар торолуп, ооруган балдардын саны кобойуп жатат. Биз буга конул бурбай жатабыз. Бул маселе адам затынын трагедиясы болбойтдеп эч ким кепилдик бере албайт.
Ошондуктан нике кыйган молдо эки жашка той куну томондогудой эреже жазылган карточканы беруу керек:
1. Турмуш курган биринчи кундон тартып, мандай тери менен тапкан продукциядан тамактануу.
2. Аял торогон биринчи кундон 2,5 жыл милдеттуу, минимум 3 жыл кокурок суту менен баланы эмизууну башташ керек. Аны ата-эне, участкалык дарыгерлер катуу контролдукка алуусу керек.
3. Гигиена эрежеси боюнча кайсы кундору бири-бирине жакындоо мумкун эмес кундор корсотулот.
Билим жана илим министрлиги педагогика илиминин академиясы, эс алууда жургон тажрыйбалуу агартуучулар, мугалимдер, эл менен тез- тез жолугуп, Министрликтин коллегияларында карап, чара коруу, жогорку окуу жайларында коррупцияны жоюу, адеп сабагын талаптагыдай окутуу, билими тайкы мугалимдерди жолотпоо, окуучулар арасындагы рекетчиликти жок кылуу. Коррупцияны жоюу учун бардык чиновник, жетекчилер оз жамааты алдында министрден тартып, окмот мучолору, депутаттары эл алдында «Куран» кармап ант беруусу керек. АКШнын президенти Б.Обама «Инжилди» кармап ант берди го. Бул акыркы чара.
Экинчи этап:
Биз арак ичпей илимдин приоритетин уйронууну жапониядан уйронуубуз керек. Кандай иштоону Кытай, Корея элдеринен уйронушубуз керек. Сарамжалдуулукту, ысырапкерчиликке каршы курошту коншу олколордон уйронушубуз керек. Ошондой эле Малайзия, Германия жана башка мамлекеттердин улгулуу иштерин озубузго алуубуз керек.
Учунчу этап:
1. Арак спирт ичууну акырындык менен азайтып, Араб мамлекеттеринде болгондой туп тамырынан жоюшубуз керек.
2. Жыл сайын ажылыкка баруучуларды кобойтуу.
3. Ар бир райондо 10-11- класстын окуучулары, ата-энелери, айыл башчылары, медицина кызматкерлери, нике кыюу молдолор, адеп сабагынан окуткан мугалимдер, айыл окмоттору жана башка активдер менен кенири отуруп, семинар кенешме откоруу керек.
4. Той - мааракелерде арактын ордуна кымыз ичууну адатка айландыруу керек. Кыргыз аз болгону менен дуйнодо меймандостук, айколдук, ак пейилдуулук, боорукерлик менен бардык элдерден айырмаланат.
Кымыз - негизи бизде гана бар. Ошондуктан Кудай бизге насип эткен озунун азыгын коздун карегиндей сактап, ата-бабалардан калган каада салтты таза тороло турган наристелерге эстафетаны откоруп беруубуз керек.
Кыргызстанда жылкынын санын кобойтсо шарт бар. Бул учун Совет доорундагы 1953-жылга чейинки колдонулган саясатка отуубуз керек.
Кыргыздын ой-пейили ак. Ошондуктан ичкени да «Адал», «Ак» болушу керек. Арак- арам. Кудай аракты 14-кылымдан арам кылган. Жогорудагы иш чараларды откорсок, бул маанилуу ишке жапа тырмак киришсек, жакынкы жылдар ичинде мамлекетти онуктурууго жетишээр элек. Кудай кааласа иншаалаа! Көрсөтүү |
 1 0 |
;
